Miasto jako idea

Ostatnie dziesięciolecia Krakowa to prawdziwa erupcja różnego rodzaju pomysłów i procesów miastotwórczych, idących ręka w rękę z postępem naukowym, technologicznym i społecznym. Dynamika tych procesów jest w ostatnich latach tak duża, że niektóre z nich zdają się rozlewać po świadomości różnorodnych grup odbiorców niczym magma. Po drodze podlegają nieustannej obróbce i konfrontacji ze sprawczymi realiami miasta lub – ujmując rzecz nieco bardziej eufemistycznie – jego granicami wyobraźni, wiary i pewności siebie. Jednym z ciekawszych przykładów ostatnich lat była mimowolnie zażegnana chęć włodarzy miasta, by Kraków stał się gospodarzem zimowych igrzysk olimpijskich w 2022 roku. W ostatecznym rozrachunku zderzenie przekazu zwolenników i przeciwników położyło kres tym ambicjom, w dodatku w formule miejskiego referendum.

W ostatnich latach pojawiło się również wiele – w pewnym sensie nowych – pomysłów na wzmocnienie globalnych budulców marki Kraków, szereg specjalizacji odwołujących się do uśpionych potencjałów kreatywnych miasta. Część z nich, jak np. „miasto festiwalowe”, to ważny eksperyment w procesie budowania silnej, międzynarodowej społeczności wokół idei. Flagowe krakowskie festiwale to dziś znacznie więcej niż (intelektualna) rozrywka, więcej niż działania popularyzacyjne i edukacyjne towarzyszące wielu z nich.

Gdy mowa o biznesie i innowacjach, można niemal z góry założyć, że miastom „starym” jest łatwiej… i trudniej zarazem. Trudniej, bo zwyczajnie nie mogą wyczarować wolnych przestrzeni na inwestycje w bezpośredniej bliskości centrum ani tym bardziej równać, burzyć, zagęszczać i przebudowywać do woli. Historyczna tkanka miasta, jego „mentalne” przyzwyczajenia, jak i gęste przepisy regulujące zagospodarowanie terenu z definicji mocno ograniczają zakusy inwestorów (by na przykład postawić wysokościowiec w centrum miasta).

Po tym, jak przez setki lat Kraków budował reputację stolicy dziedzictwa kulturowego, średniowiecznej, renesansowej i barokowej architektury, wreszcie jednej z ulubionych destynacji turystycznych w oczach nie tylko Polaków, ale także milionów obcokrajowców, niezwykle trudno jest wykuć zupełnie nowy, solidny filar marki.

Współczesny Kraków to aż 23 wyższe uczelnie i blisko 120 000 studentów z Polski i całego świata. To również ok. 1,2 miliona metrów kwadratowych nowoczesnych powierzchni biurowych i ponad 100 000 pracowników zatrudnionych w międzynarodowych korporacjach. To także w coraz większym stopniu świat entuzjastów nowych technologii, którzy tutaj budują swoje przyszłe imperia. Bywa, że twórcy tych młodych, niezwykle prężnych firm najpierw muszą się „wystarczająco zmęczyć” w korporacjach, zdobyć odpowiednie kompetencje i doświadczenia, które sprawiają, że kiełkujący w głowie pomysł przechodzi w dynamiczne działanie. Gdy osiągają odpowiedni poziom rynkowej wiarygodności i dojrzałości organizacyjnej (czasem z pomocą inkubatorów przedsiębiorczości, klastrów czy parków technologicznych), zaczynają myśleć o wytyczaniu nowych granic.

W ostatnim dziesięcioleciu w Krakowie znakomicie rozwijają się biura silnych globalnych marek, które w ciągu zaledwie kilku lat z powodzeniem zrekrutowały, przeszkoliły i wdrożyły do pracy nawet wielotysięczne zespoły, często młodych i zdobywających pierwsze doświadczenia zawodowe absolwentów uczelni humanistycznych i technicznych. Od początków wielkiego biznesu w Krakowie (czyli umownie od początku nowego millennium), część pracowników „uformowanych” w pierwszych krakowskich korporacjach pracuje już w globalnych centralach macierzystych firm, zdobyła niezbędne kompetencje i doświadczenia, by sprawnie poruszać się na międzynarodowym rynku pracy, lub założyła własne firmy. Obecność międzynarodowego biznesu zaowocowała również licznymi umowami o współpracy z krakowskimi uczelniami, instytucjami, stowarzyszeniami i organizacjami.

Jak wynika z badań przeprowadzonych przez Małopolską Organizację Turystyczną dla Urzędu Miasta Krakowa, w 2019 roku Kraków odwiedziło 14 050 000 osób, czyli o ponad pół miliona więcej niż rok wcześniej. W mieście jest dziś ok. 170 hoteli (11 000 pokoi), kilkaset restauracji i kawiarni.

Przez całe lata gigantyczną bolączką Krakowa był brak odpowiedniej wielkości nowoczesnych obiektów nadających się do realizacji dużych wydarzeń kulturalnych (w tym występów gwiazd światowego formatu) i sportowych. Radykalną zmianę jakościową z punktu widzenia potrzeb branży MICE przyniósł rok 2014. Otwarto wówczas nowoczesne i w ostatnich 5 latach wielokrotnie nagradzane Centrum Kongresowe ICE Kraków (blisko 2000 miejsc siedzących w największej sali) i TAURON Arena Kraków (20 400 gości; 15 000 miejsc siedzących), a także EXPO Kraków wyspecjalizowane w wydarzeniach targowych.

Budowanie i nieustanne optymalizowanie ekosystemu dla innowacji to dziś dla Krakowa niezwykle ważny priorytet. Oprócz twardych danych i przykładów konkretnych nagradzanych firm generujących imponujące przychody i przeznaczających znaczny odsetek posiadanych środków na badania i rozwój krakowska innowacyjność to w pewnym sensie również wyczuwalna energia społeczności, instytucji i firm: od gigantów takich jak Comarch, przez innowacyjne biura projektowe jak EC Engineering, aż po tak śmiałe marki jak Synerise, Autenti, Reality Games czy CD Projekt.

Kraków to dziś miasto ludzi skupionych wokół idei, miasto spotkań. Jak kiedyś, również dziś to miasto marzycieli. I choć niezmiennie rozmiłowane jest w literaturze i poezji, coraz więcej idei rodzących się i kiełkujących w Krakowie stawia sobie za cel zmieniać świat na lepsze, ale też budować firmy, które sprawią, że na widok MADE IN POLAND świat będzie miał podobne skojarzenia, jakie my Polacy mieliśmy ponad trzy dekady temu z najbardziej innowacyjną gospodarką daleko na wschód od Wisły.

Idee to niezwykle delikatna materia. Podobnie jak człowiek, wymagają szczególnej uwagi i troski w początkowym stadium istnienia i rozwoju. Miasto – ten swoisty zbiór idei i opowieści – jest dla nich domem, dlatego nie sposób przecenić znaczenia idei, jaką jest jakość życia w mieście, widziana przede wszystkim oczami mieszkańców.